Hoe functioneren je hersenen optimaal?
Wat kan er aan de hand zijn als je je regelmatig moe voelt, somber bent, niet lekker slaapt of onrustig voelt? Dan kan het goed zijn dat je hersenen om een of andere reden niet goed kunnen functioneren. En hierbij kunnen je voeding, chronische stress en een voortdurend actief immuunsysteem een rol spelen.
Om te weten hoe onze hersenen goed kunnen functioneren, duiken we allereerst in ons verre verleden. Ooit hebben we ons tijdens onze evolutie namelijk ontwikkeld van een sterke aap tot een slim mens. En dat was toen we – als apen – het oerwoud uittrokken, op de savanne gingen leven, en pakweg zo’n 100.000 jaar geleden – inmiddels als mensen – uit Afrika wegtrokken.
Zowel op de savanne als tijdens deze uittocht uit Afrika zochten onze voorouders plekken langs het water op. Onder andere omdat ze daar konden verzamelen wat de rivieren en zee te bieden hadden, zoals schaal- en schelpdieren en groenten uit zee.
Kort samengevat kun je stellen dat het leven langs het water allerlei belangrijke voedingsstoffen aan onze voorouders bood: omega-3 vetzuren, eiwitten en mineralen. En die voedingsstoffen hebben allemaal bijgedragen aan de groei van onze hersenen, waardoor we dus slimmer zijn geworden! En in ruil hiervoor hebben we een deel van onze spiermassa ingeleverd: vandaar dat we als mens van sterk naar slim zijn gegaan.
Om welke voeding gaat het precies?
Voor de groei én functioneren van onze hersenen zijn de volgende voedingstoffen belangrijk:
- Omega-3 vetzuren (EPA en DHA)
- Eiwitten
- De mineralen jodium, zink, selenium, ijzer en koper.
En deze voedingsstoffen vind je in (vette) vis, schaal- en schelpdieren zeegroenten, zoals zeekraal en –wieren.
Waarom is deze voeding belangrijk?
Tijdens zwangerschap en lactatieperiode komen deze voedingsstoffen de groei en ontwikkeling van de hersenen van de baby ten goede.
Voor kinderen en volwassenen blijven deze voedingsstoffen belangrijk, om de cognitieve vermogens op peil te houden en een optimale cholesterolhuishouding en hartslag te behouden.
En voor ouderen geven deze voedingsstoffen later bovendien minder kans op dementie en de oogziekte macula degeneratie.
Problemen met functioneren van de hersenen
Stel dat de hersenen goed zijn gegroeid, en je eet bovenstaande voedingsmiddelen, wat kan er dan nog meer het functioneren van de hersenen verstoren? Met als gevolg dat je je regelmatig moe voelt, somber bent, niet lekker slaapt en/of onrustig voelt?
Probleem 1: chronische stress
In onze darmen zitten een soort douaneposten die bepalen wat er – via de ‘schuifdeuren’ – van het verteerde voedsel de bloedbaan in mag, en wat niet. In tijden van stress (om wat voor reden dan ook) zullen de schuifdeuren opengezet worden om glucose, water en natrium binnen te laten, want dat zijn de belangrijkste voedingsstoffen die je tijdens een stressreactie nodig hebt. Nu is het geen probleem als die schuifdeuren af en toe open gaan. Dat is het zelfs een hele gezonde reactie van je lijf, denk aan de bekende acute flight/fight-stressreactie bij gevaar. Dan heb je snel energie nodig om te kunnen vechten of vluchten.
Als er echter sprake is van chronische psycho-emotionele stress (door een vervelende baas op je werk bijvoorbeeld): dat zet de schuifdeuren in de darmwand langdurig open. Met als gevolg dat ook lichaamsvreemde stoffen, zoals bacteriën, mee de bloedbaan in kunnen glippen. Die voortdurende binnenkomst van lichaamsvreemde stoffen activeert je immuunsysteem op een laaggradige manier (je krijgt er dus geen hoge koorts van, maar het immuunsysteem is wel actief) om die lichaamsvreemde stoffen te lijf te gaan.
En weet je waar zowel de hersenen als het immuunsysteem afhankelijk zijn als energiebron? Glucose! In een normale situatie verbruiken de hersenen de meeste glucose, maar in tijden van stress wint het immuunsysteem het van je hersenen als het om het ‘binnenhalen’ van glucose gaat.
En nogmaals: af en toe is dat niet erg, maar met chronische stress is de activatie dus te langdurig. En jij merkt dat je hersenen niet meer goed genoeg kunnen functioneren omdat ze hun belangrijkste energiebron missen. Je krijgt moeite om je te concentreren bijvoorbeeld.
Probleem 2: bloedsuikerdips
In een andere blog ben ik al uitgebreid ingegaan op de problemen die je kunt ervaren als de regulatie van je bloedsuikerspiegel in de war is. Voor deze blog is de connectie met het functioneren van je hersenen interessant: want als jij een bloedsuikerdip ervaart, dan zullen je hersenen er ook voor zorgen dat de schuifdeuren in je darmen opengaan, omdat glucose voor je hersenen dus de belangrijkste energiebron is.
Uiteindelijk heeft een bloedsuikerdip dus precies dezelfde gevolgen als hierboven omschreven bij chronische stress: je immuunsysteem wordt laaggradig geactiveerd en je hersenen kunnen niet meer goed functioneren.
Probleem 3: slecht slapen en sombere gevoelens
Een ander probleem is dat een actief immuunsysteem niet alleen glucose steelt, maar ook nog eens een grote hoeveelheid van het aminozuur tryptofaan. En dit aminozuur vormt de belangrijkste bouwsteen om serotonine en melatonine van te maken: dé hormonen die ervoor zorgen dat je stemming goed is en je lekker slaapt.
Tryptofaan vind je in bananen, kip/kalkoen, amandelen, cashewnoten, paranoten, pompoenpitten, sesamzaad, chocolade (zo puur mogelijk), vis en schaal- en schelpdieren.
Het is dus erg belangrijk, en de oorzaak van je chronische stress – en hierdoor actieve immuunsysteem – weg te nemen. En dat kan die baas zijn, waar ik het eerder over had, maar evengoed een ongezond voedingspatroon of een allergie.
Probleem 4: overprikkeling
En alsof dit niet al genoeg problemen zijn, kun je ook nog last hebben van overprikkeling van je hersenen. In een andere blog gaan we hierop uitgebreid in. Hier geef ik je wel alvast het advies om ’s avonds magnesium te slikken, als je in bed het ‘piekerknopje’ maar niet uit kunt zetten.
Alle tips nog eens op een rij
Dit is wel een hele uitgebreide blog, daarom tot slot de belangrijkste tips nog eens voor je op een rij:
- Eet wekelijks (vette) vis, schaal- en schelpdieren en zeegroenten, zoals zeekraal en –wieren.
- Zorg dat de koolhydraten die je eet, langzaam opneembaar zijn, dat doe je door te kiezen voor voeding die rijk is aan onbewerkte, vezelrijke groenten, noten en zaden en bij elke maaltijd iets eiwitrijks en wat goede (onverzadigde) vetten te eten.
- Achterhaal de oorzaak van je chronische stress.
- Eet voeding met voldoende tryptofaan: bananen, kip/kalkoen, amandelen, cashewnoten, paranoten, pompoenpitten, sesamzaad, chocolade (zo puur mogelijk), vis en schaal- en schelpdieren.
- Slik ’s avonds magnesium om het piekerknopje uit te zetten.
En waar kan ik je mee helpen?
Ondervind jij last van 1 van de onderstaande punten en kom je er zelf niet uit neem dan contact met me op, dan gaan we er samen wat aan doen zodat je weer lekkerder in je vel zit.
- Aanpakken van je bloedsuikerdips.
- Herstel van de barrières van je darmwand.
- Achterhalen en verminderen van je chronische stress.
